Од грозд кон Светлина – зошто се јаде грозје за Преображение и кое друго овошје денес е благодатно за домот
Грозјето на Преображение е многу повеќе од земна храна. Тоа е симбол на природата што нè повикува да станеме учесници во преображението - од плод кој се трансформира во вино односно крв Исусова, до светлината на Христос која свети во човечкиот живот. То е патот: од грозје до вино па до Евхаристија и најпосле до преображение на душата.
Во срцето на православната традиција, празникот Преображение, овој голем ден кога светлината и божествената слава Христова се вивнуваат од земјата кон небесата, има и една земна, но длабоко симболична нота: осветувањето на грозјето. Токму грозјето, во позадината, го крие чудото на преобразувањето, како во вера, така и во обичаи.
Грозјето како мост кон Божјиот благослов
Православна традиција, насочена кон длабокиот богословски континуитет, го објаснува овој обред преку симболиката на грозјето. Гроздот се собира, понекогаш се остава да ферментира, а потоа – како лозата да се трансформира – се претвора во вино.
Во Евхаристијата, виното станува Крв Христова. Затоа, грозјето не е само плод на земјата, тој е симбол на воскресението врз кој се стреми светлината на преображението: од плод во вино – во Тело и Крв Христова.
Литургиско значење и благодат за плодот
Традиционалното обраќање на внимание на „првите плодови” – грозјето – има длабоко литургиско значење: благодарност кон Бога за даровите. Принесување и благословување на овие плодови е начин на црквата да ги вклучи материјата и природата во духовниот чин, да го слави создадението и повикот за човечко преображение.
Особено, верските текстови упатуваат дека земјоделецот добива плодови не поради своите трудови, туку поради Божјата добрина, и токму тоа се истакнува во молитвите за осветување на грозјето.
Трансформирачки пат: од плод до духовен раст
Осветувањето на грозјето не е само церемонија, туку повик: да бидеме духовно плодни и преобразени. Тоа ја симболизира духовната надеж дека човекот, преку верата и даровите на Духот, може да заблеска со „Божествена слава“.
Јаболката, замена за грозјето во православието
Како свет плод на денешниот ден, Преображение, се смета и јаболката, односно крушката, особено онаму каде виноградот не бил широко распространет. Во тие предели традицијата се адаптирала. Грозјето е заменето со овошје како јаболка и круши, но суштината останува иста.
Народот имал обичај да каже: „до Преображение не се јаде ново грозје ниту јаболка“ и се чека осветувањето за да се вкусат. По вкусовите на првото јаболко суделе за годината: сладок плод значи возобновување и лесни времиња, а кисел – предизвици преку кои треба духовно да созреваме.
