Во православната традиција, Велики Четврток е ден исполнет со длабока симболика и подготовка за најголемиот христијански празник – Велигден. Тоа е денот кога се одбележуваат Тајната вечера и миењето на нозете на апостолите од страна на Исус Христос, како чин на смирение, љубов и служење.
На овој ден, народот се воздржува од гозби и од луксуз, а трпезата е посна, скромна и исполнета со симболика.
Advertisement
Според обичаите, на Велики Четврток се бојадисуваат првите велигденски јајца – обично црвени, како симбол на Христовата крв и жртва. Истовремено, домаќинките подготвуваат едноставни, но симболични јадења кои ги следат правилата на постот, но и носат длабоко духовно значење.
Посни јадења за Велики Четврток и нивната симболика:
Варено зелје (коприва, блитва, спанаќ) – симболизира прочистување и скромност. Зелената боја на овој зеленчук претставува обновување и духовно будење. Обично се комбинира со палента.
Палента (качамак) – храна на народот, симбол на понизност и одржување на животот со малку. Потсетува дека треба да уживаме во скромни оброци како вистински христијани.
Печен компир со рузмарин и лук – скромност и едноставност.
Посна пита со спанаќ или со праз – знак на плодност и живот.
Јаболка и ореви со мед – симбол на духовна и телесна сладост.
Грав чорба без масло – се јаде за смирување на телото, како подготовка за страдањето на Христос. Гравот, како земна храна, претставува животна сила.
Посни сарми со ориз и зеленчук – симбол на трпение, посветеност и ослободување од грижата. Завиткувањето на сармите се толкува како завиткување на грижите, оставање на суетата и враќање кон духовноста.
Турушии или кисели краставички – на Велики Четврток се дојадува туршијата. Киселите вкусови го симболизираат постот и воздржувањето од сладости, како и покајанието.
Леб од интегрално брашно или лепче во форма на венец – симбол на кругот на животот, на повторното раѓање и на надежта.
Рецепт: Посни сарми со ориз и зеленчук
Состојки:
1 главица кисела зелка (или свежа, претходно попарена)
200 г ориз
1 главица кромид
2 моркова
1/2 црвена пиперка
1/2 зелена тиквичка (по желба)
Маслиново масло
1 лажица мелен црвен пипер
Сол, бибер и сув зачин по вкус
Малку магдонос (по желба)
Ловоров лист (2-3 листа)
Подготовка:
Во тенџере со загреано масло, пропржете ситно сечкан кромид додека омекне.
Додадете рендан морков, ситно сечкана пиперка и тиквичка. Пропржете 5-6 минути.
Додадете го оризот, кратко пропржете, па зачинете со сол, бибер и мелен црвен пипер. По желба, додадете ситно сечкан магдонос.
Земете листови од кисела зелка (или бланширана свежа зелка) и во секој ставете по една лажица од филот. Завиткајте во форма на сарма.
Наредете ги сармите во тенџере. Додадете ловоров лист и налејте топла вода колку да се покријат.
Варете ги на тивок оган околу 45 минути до 1 час. По желба, можете да ги префрлите во рерна на 180°C и да ги запечете уште 15-20 минути за дополнителен вкус.
Совет: Посните сарми се уште повкусни наредниот ден – идеални се за трпезата на Велики Петок или на велигденската вечер.
