Зошто не треба се јаде од поткршена чинија – народно верување што ќе ви ја заледи крвта
Ова народно верување крие нешто повеќе од обично суеверие.
Во македонската, и воопшто во балканската, традиција, трпезата отсекогаш не била само место за јадење, туку огледало на редот, благосостојбата и духовната чистота во домот.
Во старите домови често можело да се чуе предупредување: „Не јади од поткршена чинија, сиромаштија ќе ти влезе во куќата.“
Оваа реченица, која за некого можеби звучи како празно суеверие, во народната свест има, од памтивек, длабока симболика. Трпезата се сметала за свето место, показател на редот, честа и внатрешната хармонија на семејството.
Во традиционалната култура, секој предмет имал свое значење. Чинијата не била само сад за храна, туку симбол на почит – кон гостите, кон семејството, па дури и кон самиот леб што го јадеме.
Поткршената чинија означувала немарност, сиромаштија и нарушен ред во домот, па затоа се избегнувало да се користи за трпеза.
Според старите верувања, јадењето од напукната чинија можело да донесе болест, немир, разделби или кавги во куќата.
Во некои краишта се верувало дека „пукнатината влече лоша енергија“ и дека може да создаде раздор меѓу сопружниците.
Особено се внимавало млад брачен пар да не јаде од ист поткршен сад, зашто тоа се толкувало како лош знак за нивниот брак. Таквите чинии најчесто се закопувале во земја, или се кршеле до последно парче и потоа се фрлале, за „куќата да не се храни од несреќа“.
Но има и верувања поврзани со намиот чин на напукнување на садот. Ако на празник пукнела чинија или се истурело јадење, тоа се сметало за предзнак на загуба или разделба.
Гостите секогаш се послужувале со најубавите чинии, бидејќи послужување во оштетен сад се сметало за срам за домаќинот.
Во некои домови пак, чинијата што ќе напукнела се провлекувала трипати низ чад пред да се скрши, за да не остави „лош дух“ во домот.
Во времиња кога луѓето имале малку, секој предмет имал душа. Така, поткршената чинија не била само знак на сиромаштија, предупредување за некаво зло, туку симбол на пукнатина во семејството и нарушена хармонија. Денес, старите чинии со пукнатини се продаваат како „ретро“ украси, но за нашите предци тоа било исто како да послужиш гостин пред скршено огледало. За нив, секоја пукнатина имала своја приказна и ниту една не носела добро.
