Зошто на Воведение се носат децата на прва причест и како се подготвуваат – симболика која ќе ве остави без зборови
„Кој на Воведение ќе го воведе своето дете во Чаша - Богородица ќе го воведе тоа дете во Царството Небесно.“
Празникот Воведение на Пресвета Богородица во Храмот, се празнува на 4 декември, и е еден од дванаесетте велики Богородични празници, во православниот свет се смета за „мала Пасха“ на Мајката Божја. Се празнува на денот кога, според светото Предание, тригодишната Марија е доведена во Ерусалимскиот храм и таму останува до својата 15-та година.
Симболиката на 15-те скалила
Во Ерусалимскиот храм навистина постоеле 15 високи и стрмни скалила што воделе од женскиот двор (дворот на Израелките) до вратите на машкиот двор и понатаму кон самиот Храм. Овие скалила биле толку стрмни што возрасни мажи се држеле за раце или за ѕидот кога се качувале.
Според Преданието, тригодишната Марија не само што сама се искачила по сите 15те скалила, без никој да ја држи за рака, туку го направила тоа со необјаснива леснотија и радост, „како да лета“.
Црквата од најраните векови ги поврзала токму овие 15 физички скалила со три длабоки симболички значења:
15-те степени (или „песни на степените“) псалми – Псалм 119 до Псалм 133
Во еврејската традиција овие 15 псалми се нарекувале Шир хамаалот (ивр. „Песна на искачувањето“ или „Песна на степените“).
Левитите ги пееле токму на тие 15 скалила во Храмот кога оделе на богослужение, на секое скалило пееле по еден псалм. Затоа и секој од овие псалми во насловот има натпис „Песна на степените“.
Во православната Црква токму на празникот Воведение (на свеченото бдение) се пеат сите 15 степенни псалми. Ова е единствениот ден во годината кога сите 15 се пеат заедно и тоа е директен спомен на искачувањето на Марија.
Секој псалм има свое духовно значење кое одговара на „степенот“ на духовно искачување:
Пс. 119 -„Во мојата тага кон Господа повикав…“ – првиот степен е плачот и молбата
Пс. 120 – „Ги подигнав очите свои кон горите…“ -подигање на умот кон Бога
…
Пс. 133 – „Ете, колку е добро и колку е мило кога браќата живеат заедно во едномислие!“ – последниот степен е совршеното единство со Бога и меѓу луѓето.
Така, кога тригодишната Марија се качувала, се смета дека таа ги поминала сите 15 степени на духовното совршенство за еден миг, затоа што била полна со благодат уште од утробата.
15-те степени како пат од Стариот кон Новиот Завет
Светите отци гледаат во 15-те скалила симбол на целокупниот пат на човештвото кон Бога:
Стариот Завет траел (според некои древни броења) околу 15 „големи поколенија“ или периоди. А 15-те скалила се како мост меѓу Стариот и Новиот Завет.
Кога Марија се качува по нив, човечката природа првпат целосно и слободно влегува во Божјото присуство, не со крв на животни, туку со чистота и девство.
Затоа св. Григориј Палама вели: „Таа со своите нозе го премина целиот пат што човештвото го поминувало со векови“.
15-те века од Адам до Христос (според стара хронологија)
Во византиската и старословенската хронологија постоело верување дека од Адам до Христос поминале точно 5500 години, поделени на 15 „големи векови“ по 366 години (соларен циклус). Затоа 15-те скалила се гледале и како:
15-те милениуми/периоди на човечката историја. Со последното (15-тото) скалило – влегувањето на Марија во Храмот – завршува стариот свет и почнува последниот период што кулминира со Христовото Раѓање.
Кога Марија застанува на 15-тото скало, таа стои на „прагот на вечноста“, на границата меѓу времето и вонвременското.
Затоа на иконите на празникот често ја гледаме како стои токму на последното скалило, со рацете свртени кон небото, а Захарија и Ана стојат долу и гледаат во чудо.
Накусо, 15-те скалила не се случаен број, тие се целата историја на спасението собрана во нозете на едно тригодишно девојче.
„Светињата над светињите“ и единствениот преседан во историјата
Првосвештеникот Захарија ја воведува Марија во најсветото место на храмот – Светињата над светињите, каде што смеел да влегува само првосвештеникот еднаш годишно, на Јом Кипур, и тоа со крв на жртва. Марија е првото и единственото човечко суштество во историјата кое влегло таму чисто и без жртва, знак дека таа самата ќе стане „живиот Кивот“ и „новиот Храм“ во кој ќе се всели Бог.
Ангелска храна и безмолвна молитва
Додека живеела во храмот, Марија била хранета од ангел, факт што го прикажува секоја икона на празникот. Според св. Тарасиј Цариградски, таа не јадела обична храна туку „леб од небесата“, предвкусувајќи ја евхаристиската тајна.
Св. Јован Дамаскин вели „Таа беше првата човечка душа што се хранеше со гледањето на Бога лице в лице“.
На денот е благословена првата причест на децата
Во православното Предание празникот Воведение на Пресвета Богородица во Храмот се смета за најсоодветниот ден за првото свесно причестување на децата (обично од 3–7 години, кога веќе можат да разберат нешто од тајната).
Зошто е благословен токму овој ден?
Богородица на тригодишна возраст влегла во Храмот и таму почнала да се храни од раката на ангелот
– Црквата гледа во тоа како на првото евхаристиско живеење – Марија станала првото човечко суштество кое се хранело директно од Бога, без посредство на старозаветните жртви. Затоа кога детето првпат пристапува кон Чашата, тоа „го повторува патот на Богородица“, од обичниот свет влегува во Светињата и почнува да се храни со „небесниот леб“.
Марија е совршен пример за детска чистота и послушание
Таа не плачела, не се вртела, не се плашела од висината, туку со радост тргнала кон Бога.
Затоа на овој ден родителите се молат детето да ја добие истата благодат: да не се плаши од ништо зашто е со Бога, и да Му приоѓа со радост и доверба.
Празникот е и „детски празник“
На иконите Марија е прикажана како мало девојче со големи очи и раце свртени кон небото, таа е вечен образец на детската душа што Му припаѓа на Бога.
Затоа децата се чувствуваат „како дома“ во црквата токму на 4 декември.
Како се подготвува и врши првата причест на Воведение?
Детето (дури и ако е крстено како бебе) се носи на исповед (ако е над 7 години) или барем на разговор со свештеникот. Родителите постат заедно со детето барем еден ден пред причеста.
На навечерието (3 декември вечер), доколку е можно, детето присуствува на бдението заедно со родителите, за да ги чуе 15-те степенни псалми и да „се искачи“ заедно со Богородица.
На самиот празник се причестува прво од сите (по свештеникот и ѓаконот), а често свештеникот ги крева рацете и вели:
„Денес Пресвета Богородица повторно влегува во Храмот во облик на ова дете!“Многу свештеници на тој ден им даваат на децата посебен благослов со иконата на Воведение.
Што велат светите отци за причестувањето на децата?
Св. Јован Кронштатски: „Не оддалечувајте ги децата од Чашата! Тие се најчистите садови што можат да Го примат Христа без никаков отпор на умот и срцето.“
Св. Теофан Затворник: „Кога детето првпат ќе ги вкуси Телото и Крвта Христови, во него се вселува истата благодат што ја прими Марија кога ангелот ја хранеше во Храмот.“
Преп. Пајсиј Светогорец: „Ако сакате вашето дете да порасне свето – доведете го на прва причест на Воведение. Тогаш самата Богородица го зема за рака и го воведува во Нејзиниот Син.“
Затоа во многу парохии постои убав израз:
„Кој на Воведение ќе го воведе своето дете во Чаша – Богородица ќе го воведе тоа дете во Царството Небесно.“
Овој ден е вистинска „детска Пасха“, кога најмалите повторно го прават истото чудо што го направила тригодишната Марија: со мали нозе и чисто срце влегуваат во најсветото место на светот, во срцето на Христа.
