Подгответе се за претстојната сезоната на слави – еве што се прославува, кога се мрси, кога се пости, што се носи за подарок

Сезоната на слави е време на семејни собири, гозби и духовно поврзување со православните традиции. Во православната вера, славата е посебен ден посветен на светителот-заштитник на семејството, а во домот се подготвуваат славска погача или лепче и пченица, па заедно со црвено вино, се носат во црква и потоа се ставаат на трпезата.

Во зависност од тоа дали славата паѓа за време на пост, гозбата може да биде мрсна (со месо и животински производи) или посна (без животински производи).

Најголем дел од славите кои се прославуваат кај нас се во есенскиот и зимскиот период, а меѓу најпрославуваните се Митровден, Арангеловдан (за празникот Свети Архангел Михаил) и Свети Никола.

Во продолжение ви го претставуваме комплетниот список на слави што следуваат, по денешниот празник – Света Петка (27 октомври), со краток опис за секоја од нив, нивното значење и со идеи за подарок.

Слави во наредниот период:

31 октомври – Свети апостол и евангелист Лука

Свети Лука, автор на едно од четирите Евангелија, е заштитник на уметниците и лекарите. Неговиот празник се одбележува со почит кон неговото дело и милосрдие.

Овој ден е поврзан со молитви за духовна просветленост.

Со оглед на тоа што Лука е се почесто име меѓу момчињата во Македонија, многумина го слават и именденот.

Годинава празникот е во петок, сепак, празнично се разрешува со масло и вино.

Што би можеле да однесете за подарок: Со оглед на тоа што Свети Лука е автор на Евангелието според Лука, книга со духовна или христијанска содржина, како житие на светители или православeн молитвеник, е многу соодветен подарок.

1 ноември – Задушница (Митровденска), Свети Прохор Пчински

Свети Прохор, пустиножител од Пчињскиот манастир, е почитуван во Македонија како заштитник на монасите и оние што бараат духовен мир. Неговиот празник е скромен, но длабоко почитуван во манастирите.

Со оглед на тоа што паѓа во сабота, не се пости, а празнично е разрешено на масло и вино.

Истиот ден е и митровденска Задушница, која секогаш паѓа во сабота пред празникот Митровден. Тоа е ден за помен и молитва за упокоените.

Задушницата е време за молитва, сеќавање и милосрдие. На овој ден, доколку сте во можност посетете утринска литургија во црква.

Вообичаено се носи жито (варено пченично зрно), црвено вино и свеќи, кои се осветуваат за време на службата. Житото го симболизира воскресението, а виното – крвта Христова.

Се палат свеќи за душите на починатите, со молитва за нивниот мир. Свеќите се симбол на светлината што ја поврзува земјата со небото.

Верниците ги посетуваат гробовите на своите блиски, ги чистат, ги украсуваат со цвеќиња и палат свеќи. Ова е знак на почит и грижа за покојните. Вообичаено се носи и се остава храна на гробот, како жито, колачи или овошје, а дел од храната се раздава на сиромашните во име на покојникот.

5 ноември – Свети апостол Јаков, првиот епископ Ерусалимски

Свети Јаков, познат како „брат Господов“, е симбол на верата. Неговиот празник се слави со молитви за единство во семејството и заедницата.

Празникот паѓа во среда, но празнично е разрешено на масло и вино. Оние кои прославуваат именден на овој ден (Јаков) треба да послужат посна трпеза, на која може да има и црвено вино.

Што да подарите? Скромен, но елегантен предмет, како мала вазна, свеќник или украсна кутија, може да биде убав подарок за домаќинството. Изберете нешто што ќе се вклопи во домот и ќе покаже внимание кон домаќините.

8 ноември – Свети Димитриј (Митровдан)

Митровдан е една од најчестите слави кај Македонците, посветена на Свети Димитриј Солунски, заштитник на војниците. Оваа слава паѓа во сабота, се разрешува со риба, масло и вино.

Трпезата за Митровдан може да вклучува мрсни јадења, како месо, млечни производи и јајца.

Што да подарите? Црвено вино, кое е традиционален дел од славската трпеза, бидејќи се користи и за време на чинот во црква. Изберете квалитетно црвено вино во убава амбалажа.

Покреативен подарок е корпа со мрсни подароци (сирења, пршута, кобасици или домашна сланина).

14 ноември – Свети Козма и Дамјан (Врачи)

Познати како „бесребреници“, Свети Козма и Дамјан се заштитници на лекарите и на болните. Оваа слава често е посна, а во нашата традиција се поврзува со молитви за исцелување.

Паѓа во петок, но празнично е разрешено на масло и вино.

Што да подарите? Скромен подарок, како свеќи. Тие се составен дел од славскиот обред, па неколку квалитетни восочни свеќи (по можност од црква или од манастир) се практичен и симболичен подарок. Според обичаите, свеќата се пали за време на молитвата, а свеќите го симболизираат светлото на верата.

16 ноември – Свети Георги – Ѓурѓиц

Ѓурѓиц е втората слава посветена на Свети Георги, популарна и кај Македонците. Се слави со богати гозби, а во некои региони се поврзува со есенските обичаи. Паѓа во недела.

Што да подарите? Торта, колачиња, слатки со ореви и со мед. Можете да ги спакувате во декоративна кутија.

21 ноември – Собор на Свети Архангел Михаил (Арангеловден)

Арангеловден е една од најпрославуваните слави, посветена на Архангел Михаил, заштитник на војската и правдата. Славата паѓа во посниот ден петок, но е разрешена на масло и вино. Архангел Михаил е почитуван како чувар на верата и ангел-заштитник на семејствата.

Што би можеле да подарите? Подарување икона на Архангел Михаил е многу соодветен избор, бидејќи тој е заштитник на домаќинството што го слави. Иконата може да биде мала, не мора да е скапа, но да е купена од црква или од манастир. Таа е знак на почит кон светителот и кон семејството.

26 ноември – Свети Јован Златоуст

Свети Јован Златоуст, познат по своите проповеди, е почитуван во целиот православен свет. Во македонската традиција, овој ден е поврзан со духовна мудрост. Празникот паѓа во среда, но се разрешува на масло и вино.

Што би можеле да подарите? Со оглед на тоа што Свети Јован Златоуст е познат по своите проповеди и духовна мудрост, книга со неговите беседи, православни молитви или житија на светители е многу соодветен подарок.

27 ноември – Свети апостол Филип

Свети Филип, еден од апостолите, се слави со мрсна гозби, бидејќи празникот паѓа во четврток ден пред почеток на Божиќниот пост. Многумина во Македонија на овој ден го слават и својот именден. Трпезата е мрсна.

Истиот ден се и Божиќните поклади кога е дозволено да се консумира мрсна храна пред псотот (месо, млечни производи, јајца). Ова е време и за духовно очистување, односно, верниците се подготвуваат за постот преку молитва и простување.

Овој ден се нарекува и „Проштени поклади“, бидејќи луѓето си бараат прошка едни од други за да влезат во постот со чисто срце.

Време е и за семејни собири, односно, се организираат гозби со богата трпеза, каде се служат мрсни јадења, како последна можност пред постот.

Што би можеле да подарите годинава за денот на Св. апостол Филип? Пијалак алкохолен, како на пример, домашна ракија или вино. Може да подарите и чоколадни колачиња, декоративен послужавник за колачи или храна, во секој случај, радосен, весел подарок.

Подарокот не треба да биде прескап, туку да покажува почит и радост за празникот.

28 ноември – почнува Божиќниот пост

Се паѓа во петок и дента е строг пост.

29 ноември – Свети апостол Матеј

Свети Матеј, автор на Евангелието, е заштитник на оние што бараат духовна вистина. Оваа слава е посна и скромна.

Што да подарите? Бидејќи оваа слава паѓа за време на Божиќниот пост (28 ноември – 6 јануари), подароците треба да бидат посни и во согласност со православната традиција. Со оглед на тоа дека Свети Матеј е заштитник на оние што бараат духовна вистина и покајание, подароците може да бидат симболични и да го одразуваат духот и значењето на празникот.

Подарете тегла со природен мед (на пример, ливадски или багремов) или домашен џем од овошје (сливи, кајсии, малини), спакуван во убава тегла со празнична лента. Медот е симбол на слаткоста на верата, а во македонската традиција често се подарува за посни празници како знак на изобилие и благослов. Ова е идеално за посната трпеза.

4 декември – Воведение на Пресвета Богородица

Овој голем празник го одбележува влегувањето на Богородица во храмот. Се слави со посни гозби и молитви за семејството, паѓа во четврток но поради важноста на празникот се разрешува со риба, вино и масло.

Посетете литургија доколку можете, запалете свеќа, помолете се. Попладнето и вечерта дружете се со семејството и најблиските и прославете го денот.

7 декември – Света великомаченица Екатерина

Света Екатерина е заштитничка на учените и жените. Нејзиниот празник се одбележува со молитви за мудрост. Паѓа во недела и се разрешува со риба, вино и масло.

8 декември – Свети Климент Охридски Чудотворец, Свети свештеномаченик Климент

Со оглед на тоа што е голем празник иако се паѓа во ек на Божиќните пости, во понеделник, се разрешува со вино и масло. Многумина на овој ден слават и именден.

Што би можеле да подарите? Мало кандило за домашна молитва или кутија со квалитетен тамјан (на пример, манастирски тамјан со мирис на смирна или ружа) е прекрасен духовен подарок.

Во православната традиција, тамјанот е симбол на молитвата што се издига кон Бога, а кандилото го краси домот за време на постот.

9 декември – Свети Алимпиј Столпник (Алемпиевден)

Свети Алимпиј, познат по својот аскетски живот, е почитуван со скромни семејни прослави. Најчесто се слави со посни сармички, па и со гравче, важно е семејството да се собере околу трпезата. Се разрешува со вино и масло (вторник).

Што би можеле да подарите? Сушено овошје (смокви, урми, суво грозје), ореви, посни бисквити или чоколадо без млеко. Додадете мала картичка со порака за мир и благослов.

13 декември – Свети апостол Андреј Првоповикан (Андреевден)

Свети Андреј, првиот повикан апостол, е заштитник на рибарите, затоа токму овој празник е поврзан со молитви за заштита на рибарите. Многумина слават и именден на овој ден (Андреј, Андреја, Андријана и тн.). Паѓа во сабота и се разрешува со риба вино и масло.

Што би можеле да подарите? Би можеле да подарите црвено вино кое се пие на овој ден. Покреативен подарок се  сет од билни чаеви (на пример, камилица, нане или шипка) во убава кутија или керамичка тегла. Чајот е посен, здрав и симболизира топлина и гостопримство, што е во духот на празникот.

17 декември – Света Варвара

Света Варвара е заштитничка на рударите и оние кои се занимаваат со опасни професии. Нејзиниот празник е посен и се слави со молитви за безбедност. Паѓа во среда и се разрешува со вино и со масло.

19 декември – Свети Николај Чудотворец

Свети Никола е една од најраспространетите слави кај Македонците, посветена на Свети Никола, заштитник на морепловците и децата. Гозбите се посни, паѓа во петок, но се разрешува со масло, риба и вино.

Овој празник е еден од најомилените, со обичаи за подарување.

Што би можеле да подарите? Подарете православен календар за 2026 година, кој ги означува празниците, постите и житијата на светителите, вклучувајќи го и Свети Никола. Ова е практичен и духовен подарок, ценет во православната традиција, особено за побожни семејства.

Ако сакате покреативен подарок, со оглед на тоа дека Свети Никола е заштитник на морепловците, корпа со посни морски производи е тематска и соодветна за дарување за овој ден. Во неа ставете: конзервирана риба (на пример, сардини или туна во маслиново масло), посни крекери или грисини, маслинки и слични посни производи.

Ако пак, сте вешти во рачна изработка, подарите везен крст, мала везена слика со мотив на Свети Никола или плетена подлога за славска погача. Ова е личен и уникатен подарок што покажува внимание и почит.

Би можеле да подарите и посни производи од манастир, како манастирски мед, посни колачи или џем од овошје направен од монаси. Овие производи се сметаат за благословени и се популарни во православната традиција за посни слави.

Еве уште една идеја за подарок – бидејќи Свети Никола е заштитник на децата, ако домаќинот има деца, можете да подарите нешто за нив, како посна чоколада, сликовница, или мал украс за новогодишната елка.