Кодот е дешифриран – еве зошто на иконата на Свети Никола се прикажани и Исус и Богородица

Православните икони не се само уметнички портрети, тие се визуелни проповеди, „табели на верата“ што со симболи и фигури пренесуваат богословско значење уште пред зборовите да бидат изговорени.

Еден од најголемите примери на ова е иконата на Свети Никола Чудотворец, каде покрај самиот светител, често се појавуваат и Исус Христос и Пресвета Богородица.

Оваа композиција има длабока историска и духовна значајност што произлегува од црковната традиција и православната иконографија.

Не само светител, туку сведок на верата

На многу древни икони на Свети Никола, Христос и Богородица се прикажани како фигури што го опкружуваат светителот. Во православната традиција, ова не е само случајна декорација, туку симболичен приказ на небесната потврда на мисијата и праведноста на Никола.

Според преданијата присутни во иконографијата, Свети Никола бил тешко подложен на испитувања поради својата одбрана на православното учење на Првиот вселенски собор во Никеја. Бил неодложен од својот епископски чин заради остриот суд кон еретикот Ариј, но таа истрајност и ревност му била небесно потврдена. Во видение, Исус Христос му го предал Евангелието, а Пресвета Богородица му го вратила епископскиот омофор, што станува симбол на тоа дека неговата вера и служба се прифатени и благословени од Бога.

Во оваа иконографска шема Исус Христос најчесто се прикажува на десната страна на Свети Никола, како оној што му го дава Евангелието – симбол на учителството, вистината и централната улога на Христос во спасението.

Пресвета Богородица пак, се појавува на левата страна, држејќи или подавајќи го омофорот (најважна архијерејска одежда) – знак на епископската власт и духовната потврда, но и на мајчинската застапништво.

Овој мотив се појавува често во православната иконографија и е познат токму поради ова чудесно видение што ја потврдува праведната природа на делото на Никола.

Икона како „теологија во боја“

Православните икони се опишуваат како „богословие напишано со боја и светлина“. Тие не се фотографска репрезентација на историски настан, туку визуелни публикации на вистини за верата што ги спојуваат небото и земјата.

Исус и Богородица на иконата на Свети Никола не само што ја објаснуваат неговата улога како светител и заштитник, туку ја потврдуваат и целиот контекст на спасението што доаѓа преку Христос и мајчинството на Богородица: Бог станал човек, а преку Пресвета Богородица – единствено човечкиот род бил повикан на спасение.

Оваа иконографска симболика служи и како нагласок на вистината за Христовото Воплотување и небесната заштита што ја доживуваат светителите, не само како значајни личности, туку како живи сведоци на Божјата благодат.

Зошто ова е важно за верниците денес?

За православниот верник, иконата не е само уметност, таа е „прозорец кон небото“ што го спојува верникот со Божјата реалност. Присуството на Христос и Богородица на иконата на Свети Никола го потсетува секого на Божјото водство над светителите, улогата на Богородица како застапничка за човештвото, и на тоа дека вистинската власт и благослов доаѓаат од Бог Отец преку Христос и Пресветата Мајка.

Тоа ја прави оваа икона не само визуелен приказ, туку и теолошка порака што им зборува на верниците во секое време – од древните храмови до денешните домови каде што иконите стојат на ѕидовите како сведоци на верата и надежта.