Како да го дочекаме Божиќ за Христос навистина да се всели во нас и во нашиот дом – тајни пораки на светите отци и современите старци

Во православната традиција Божиќ никогаш не бил само празник исполнет со светилки, украсени плоштади, богати трпези и брза радост. Напротив, духовните учители, од древните пустински отци до современите светогорски старци, со векови нè потсетуваат дека Рождеството Христово е пред сè мистерија на тивкото раѓање во душата.

Тие зборуваат за Божиќ кој не се доживува на улиците, туку во длабочината на срцето; Божиќ кој не е спектакл, туку преобразба.

Овие поуки, пренесени низ генерации, носат строга, но утешна сила: духовна дисциплина, љубов, смирение и тивка подготвеност со кои човек навистина го пречекува Христос.

Додека светот се подготвува со подароци и шопинг лудило, светите учители нè повикуваат на сосема поинаква подготовка, онаа што започнува со мирот на мислите, со простувањето, со добрината и со вистинската духовна жед.

Во продолжение следуваат нивните најдлабоки пораки, пренесени како водилка за секого што сака да го доживее Божиќ како „рождество во срцето”, а не како краткотрајна празнична бучава.

Тишината како место каде што се раѓа Христос – поуката на Свети Јован Златоуст

Свети Јован Златоуст учи дека тишината не е недостаток на зборови, туку присуство на Бога. Според него, душата што навистина молчи – без гнев, без расправии, без раздори – станува духовна пештера во која Христос може да се роди.

Златоуст предупредува дека срцето исполнето со непотребни мисли и горчина не остава простор за Божјото раѓање.

Затоа, неговиот совет е едноставен, но длабок: испразни го внатрешниот свет од се што не е свето, и радоста сама ќе се всели.

Старец Пајсиј Светогорец: Божиќ е едноставност, не спектакл

Старец Пајсиј често се спротивставувал на модерната навика Божиќ да се претвора во пазарен празник. За него, Христос се родил во јасли полни со скромност, а не во врева и хаос. Затоа учел дека човек треба да влезе во тие денови со чисто покајание пред иконата на Рождеството, со тајна милосрдност и со читање на Божјото слово.

„Божиќ без милосрдие,“ велел тој, „е како јасли без Христос.“

За Пајсиј, вистинската подготовка значи тивка добрина и човечка топлина, не прекумерни обичаи, туку скромни дела што отвораат пат за Божјото присуство.

Свети Порфириј: Мирот на срцето го привлекува Христос

Свети Порфириј ги советува верниците да не тагуваат ако не можат да дадат големи подароци или да направат свечени трпези.

За него најубавиот подарок е мирното срце. Христос, велел, доаѓа во оние што носат мир во домот, трпение и добрина. Тој ги охрабрувал семејствата да запеат духовни песни заедно, да прочитаат краток дел од Евангелието и да запалат свеќа за оние што не се веќе со нив. Така, Божиќ станува заедничко духовно доживување, а не само надворешен обред.

Свети Никола Кавасилас: Учеството е поважно од славењето

Во своето дело „За животот во Христос“, Кавасилас пишува дека човек не се спасува затоа што го слави празникот, туку затоа што учествува во неговата тајна.

Учеството значи причест, литургија, исповед, пост и внатрешна концентрација. Дните пред Божиќ, велел тој, се предвкус на мистеријата, и човек треба да ги помине со чистота на умот и кроткост на духот.

Свети Јустин Ќелиски: Божиќ е духовна револуција

За Свети Јустин, Рождеството Христово претставува голема револуција против сите лажни богови, од идолите на светот до идолот на сопственото его.

Тој учи дека Христос доаѓа само во срцата кои ја намалуваат својата гордост и се отвораат за Божјиот живот. „Пештерата била мрачна,“ пишува Јустин, „зашто Христос го осветлува само мракот на смиреното срце.“

Свети Јован Лествичник: Смирението е јасли во кои Христос се положува

Лествичник ја опишува најдлабоката тајна на Божиќ: смирениот човек станува духовно јасли. Како што јаслите биле сиромашни, студени и запоставени, така и срцето треба да стане празно од суета за да може да прими нов живот.

Христос, пишува тој, никогаш не се раѓа во раскош, гласност и гордост, туку во тивката скромност која е подготвена да се преобрази.

Свети Јефрем Сирин: Христос се раѓа таму каде што нема осуда

Според Свети Јефрем, најголемата пречка за Божјото раѓање во човекот е осудувањето. Тој велел дека човек прво треба да ја смири мислата што критикува и да ја исчисти душата од осуда, за Христос да може да ја допре.

„Не прашувај како ќе дојде Христос,“ пишувал Јефрем, „тој доаѓа кога не осудуваш.“

Свети Сава Пустински: Копањето во себе ја открива „пештерата на срцето“

Свети Сава учи дека човек мора да „копа“ во своето внатрешно битие за да ја пронајде духовната пештера во која ќе се роди Христос. Тоа копање значи да се прекинат страстите, да се пости, да се помага на сиромашните, да се зборува човечно со ранливите, да се прости на оние што нè повредиле. Само така, вели тој, човек ја гради својата внатрешна Витлеемска пештера.

Едногласната порака на светите отци е дека Божиќ не се наоѓа на плоштадите, во декорациите, во богатите вечери и во гласната прослава. Тој се наоѓа во извинувањето, во милосрдието, во стрпливоста, во мирот и во смирението.

Божиќ без Христос е само празник. Божиќ со Христос е воскресение на душата. Тоа е пораката што ја оставиле светите отци. И тоа е пораката што секој од нас може да ја оствари.